چرا روبات های انسان نما جذابیت کمتری دارند؟ ، همه چیز درباره دره وهمی - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگار فناوری خبرنگاران، بسیاری از افراد در مواجهه با روبات هایی که خیلی واقعی، اما نه کاملا شبیه به انسان، به نظر می رسند، احساس ناخوشایندی را تجربه می نمایند. انگار که احساس قرابت آن ها با روبات ها با افزایش شباهت شان به انسان، دافعه ایجاد می نماید و در یک منطقه دافعه فرو می رود؛ منطقه ای که به دره وهمی معروف است.

دره وهمی چیست؟

دره وهمی یا Uncanny Valley فرضیه ای در زیبایی شناسی است. بر اساس این فرضیه، اگر ویژگی ها و حرکت های یک پدیده مصنوعی تقریبا همانند نمونه طبیعی باشد (ولی نه کاملا مطابق با آن)، اغلب بینندگان نسبت به آن حس دافعه خواهند داشت. منظور از دره در اینجا کاهش منحنی پذیرش زیبایی شناسانه پدیده برای بینندگان است؛ وقتی که شباهت پدیده مورد آنالیز به نمونه طبیعی بیشتر می گردد. نمونه های این رفتار در رباتیک و پویانمایی سه بعدی کامپیوتری دیده می گردد.

فرضیه دره وهمی می گوید که اگر ظاهر یک ربات هر چه بیشتر شبیه یک انسان واقعی گردد، در شروع واکنش احساسی بعضی از بینندگان به روبات مثبت تر می گردد، ولی از مرحله ای به بعد این واکنش به سرعت افت می نماید و تبدیل به حس دافعه می گردد. اما جالب تر اینجاست که اگر شباهت روبات به چهره انسانی آنقدر زیاد گردد که از چهره انسان واقعی قابل تشخیص نباشد، واکنش احساسی دوباره مثبت می گردد و به درجه هم ذات پنداری بین دو انسان می رسد.

روانشناسان دانشگاه اموری در آمریکا در تحقیقی که نتایج آن در نشریه پرسپشن منتشر شده، نگرش جدیدی را در خصوص مکانیسم های شناختی زمینه ساز این پدیده ارائه داده اند.

از آنجا که دره وهمی قبلا توصیف شده بود، روانشناسان یک فرضیه مشترک برای شرح آن ارائه دادند. این فرضیه که عنوان تئوری درک ذهن را به خود گرفته، می گوید زمانی که افراد روباتی را با ویژگی های انسان می بینند، به طور ناخودآگاه برای آن ذهن تصور می نمایند. بر این اساس، حس رو به رشدی در آن ها ایجاد می گردد که آن ماشین همانند خودشان ذهن و درک دارد و همین امر منجر به احساس ترس و وحشت در دل افراد می گردد.

وانگ شنشنگ، یکی از محققان دانشگاه اموری که به تازگی دکتری خود را در زمینه روانشناسی گرفته، در این مورد می گوید: ما متوجه شدیم که عکس این قضیه هم صادق است. یعنی زمانی که روبات ها به شکل غیرانسانی درمی آیند، این حس در افراد تغییر می نماید و دیگر تصور نمی نمایند که روبات ذهن و درک دارد و همین موجب می گردد که حس ناخوشایند در آن ها ایجاد نگردد.

به گفته وی، این یافته ها هم در خصوص طراحی روبات ها صدق می نماید و هم در خصوص نحوه درک ما از دیگری به عنوان یک انسان!

شنشنگ می افزاید: روبات ها روز به روز و از طرق مختلف از آموزش گرفته تا مراقبت های بهداشتی وارد حوزه اجتماعی ما می شوند. از این رو چگونگی درک آن ها و تعامل با آن ها از نظر مهندسی و روانشناسی حائز اهمیت است.

محققان می گویند: هسته اصلی این تحقیق به ما می گوید که در وهله اولی که به یک صورت نگاه می کنیم، چه چیزی درک می کنیم. این یکی از مهم ترین سوالات روانشناسی است. توانایی درک ذهن دیگران پایه و اساس روابط انسانی به شمار می رود.

این تحقیق حتی می تواند در کشف مکانیسم های مربوط به کوری ذهن - عدم توانایی تشخیص بین انسان و ماشین- مانند اوتیسم شدید یا بعضی اختلالات روان پریشی یاری کند.

محققان می گویند: انسان انگاری یا تعبیر انسانگونه از هر گونه مفهوم یا چیزی که لزوما خصلت یا شکل انسانی نداشته باشد، امری رایج است. ما به عنوان مثال، اغلب در ابر ها چهره های افراد دیگر را می بینیم. یا گاهی اوقات زمانی که سعی داریم ماشین هایی مثل خودرو یا کامپیوتر را بشناسیم، در خصوصشان انسان انگاری می کنیم. گاهی حتی روی خودرویمان اسم می گذاریم یا تصور می کنیم که ابر موجودی متحرک است. با این حال، معمولا این کار ها با احساس عجیب و غریبی همراه نیست. همین امر موجب شد که ما این فرضیه را بسازیم که در لحظه مواجهه با یک روبات انسان نما اتفاق دیگری به غیر از انسان انگاری رخ می دهد.

آزمایش دره وهمی

آن ها برای شناخت نقش های بالقوه درک ذهن و غیرانسانی سازی در پدیده دره وهمی، آزمایش هایی را بر اساس پویایی زمانی فرآیند انجام دادند. پویایی زمانی فرآیند توصیف می نماید که چگونه مغز مناطق مختلف خود را برای پردازش فرآیند ها هماهنگ می نماید. برای این آزمایش، به داوطلبان سه نوع عکس نشان داده شد؛ چهره های انسان، صورت روبات هایی با ظاهر مکانیکی و صورت روبات هایی که شباهت بسیار زیادی به انسان ها دارند. سپس از آن ها خواسته شد که حس شان را در خصوص هر کدام از عکس ها در رده جاندار یا زنده یا غیرجاندار قرار بدهند. در همان لحظه که داوطلبان تصویری را در رده جاندار قرار دادند، زمان نوردهی به تصویر به صورت سیستماتیک کم شد.

نتایج نشان داد که حس جاندار بودن عکس ها برای افراد به طرز چشمگیری کاهش یافت، اما در خصوص روبات هایی با ظاهر مکانیکی نه. درک افراد از چهره های روبات های انسان نما بین 100 تا 500 میلی ثانیه در حین مشاهده عکس کاهش یافت. این زمان بندی مطابق با تحقیقی است که قبلا دانشمندان برای نشان دادن این موضوع انجام دادند که پس از یک محرک خارجی، زمان تشخیص چهره انسان از چهره مصنوعی در حدود 400 میلی ثانیه است.

در بخش دوم آزمایش، هم زمان نوردهی و هم جزئیات تصویر دستکاری شد؛ به شکلی که یا یک سری ویژگی های عکس تغییر کرد یا تصویر کاملا تار و محو شد. نتایج این آزمایش نیز نشان داد که حذف جزئیات از تصاویر مربوط به چهره روبات های انسان نما، همزمان هم درک افراد از جاندار بودن تصویر و هم وهمی بودن آن را کاهش می دهد.

نتایج کلی این محققان نشان می دهد که ما در وهله اول یک روبات انسان نما را انسان انگاری می کنیم، اما در عرض چند ثانیه با تغییراتی روی عکس، در عرض چند میلی ثانیه انسان بودن آن را در ذهن مان از بین می بریم.

salmandiar.ir: دیار سلمان | مجله گردشگری و مسافرتی

samitm.ir: مجله سامی | وبلاگ نقد و بررسی کالاها و اخبار تولیدات صنایع

sctm.ir: تیم علمی | مجله علمی و دانشگاهی، مقالات علمی